Dokumentarac „Topli fim“ Dragana Jovićevića premijerno u Solunu

Dugometražni dokumentarno-igrani „Topli film” Dragana Jovićevića sinoć je u Solunu imao svetsku premijeru

Godine 1911, u prvom srpskom dugometražnom igranom filmu „Život i delo besmrtnog vožda Karađorđa” Čiča Ilije Stanojevića, prikazan je prvi poljubac dva muškarca u istoriji našeg filma. A da nije ni jedini ni poslednji, kazuje na zanimljiv istraživački način dugometražni dokumentarno-igrani, zapravo, hibridni film „Topli film” Dragana Jovićevića, koji je sinoć imao svetsku premijeru na 26. Solunskom festivalu dokumentarnog filma, u okviru programa „Građanin kvir”.

Jovićevićev „Topli film”, sa tim naslovom koji je neka vrsta aluzije na, u našem narodu, poznatu krilaticu „topli brat”, što se odnosi na osobe homoseksualne orijentacije, istraživačko je putovanje kroz istoriju kvira u jugoslovenskoj i srpskoj kinematogafiji iz perspektive rastućeg nacionalizma i homofobije u današnjem društvu. Ovaj scenarista i reditelj, dugogodišnji novinar, kritičar i urednik, na to putovanje vodi i dva mlada glumca – Đorđa Mišinu i Đorđa Galića. Oni dobijaju ponudu da igraju u filmu sa homoseksualnim ljubavnim scenama i Jovićević pred njih scenaristički stavlja i osećaj rastrzanosti između želje da postanu poznati i osećaj straha od etiketiranja. Dva Đorđa se odlično sa tim nose jer je gluma njihov posao, ali u filmu otkrivaju da je najčešća reakcija iz njihove okoline ipak bila: „Šta će ljudi reći?”

I upravo to pitanje: „Šta će ljudi reći?”, ili je možda bolje: „Šta su ljudi rekli?” bilo je dominantno kada je 2018. godine obelodanjeno da je Jovićevićev projekat dobio sredstva na konkursu Filmskog centra Srbije. Tada je jedan dnevni tabloid, a o tome i film svedoči, sproveo pravi linč nad projektom u nastajanju zbog kvir tematike i naslova, uz javne opaske da „Filmski centar Srbije finansira p……u kinematografiju”. Ti koji su tada predvodili hajku nisu se uranjali u činjenice da je autor analizirao i insertima iz poznatih filmova potkrepljivao tezu o kontinuiranom prisustvu kvir tematike i pojava u delima jugoslovenskih i srpskih filmskih reditelja. U „Toplom filmu” ilustrativno se ređaju scene iz posleratnih filmova pa do današnjih dana. Inserti iz filmova: „Slavica” Vjekoslava Afrića (1948), „Život je naš” i „Crveni cvet” Gustava Gavrina, „Sofka” Đorđa Novakovića (scene iz ženskog hamama), iz „Zajedničkog stana” Marjana Vajde, „Vrata ostaju otvorena” Františeka Čapa (sa Milenom Dravić u njenoj prvoj filmskoj ulozi)… Tu su i scene iz dela „crnotalasovaca”, poput onih iz „Buđenja pacova” i „Kada budem mrtav i beo” Živojina Pavlovića, „Plastični Isus” Lazara Stojanovića, „Vrane” Ljubiše Kozomare i Gordana Mihića, iz mnogih dela Želimira Žilnika, pa sve do „Dečko koji obećava” Miše Radivojevića, „Davitelj protiv davitelja” Slobodana Šijana, „Lepota poroka” Živka Nikolića, „Ćao inspektore” Zorana Čalića, „Kako je propao rokenrol” grupe autora, „Mejd in Srbija” i „Život i smrt porno bande” Mladena Đorđevića i „Kelti” Milice Tomić…

Kroz to bogatstvo arhivskog materijala glumačku igru Đorđa Mišine i Đorđa Galića i intervjue sa nedavno preminulim glumcem, scenaristom i rediteljem Milanom Jelićem, gej ikonom, „Almodovarom pre Almodovara” i tvorcem kultnog „Bubašintera” (posvećen mu je „Topli film”) i brojnim teoretičarima i rediteljima, Dragan Jovićević činjenično ilustruje diskretno, ali značajno prisustvo kvir tema tokom dugih decenija postojanja jugoslovenske i srpske kinematografije. U film je ukomponovana i istorija promena u načinu gledanja na ovu tematiku u samom društvu koje je ranije, čini se, bilo ipak tolerantnije. Možda, zapravo, tiše. Od kraja četrdesetih godina prošlog veka pa do kraja osamdesetih godina, na pojavu osoba homoseksualne orijentacije u domaćim filmovima (pa i u stvarnosti) gledalo se sa prećutnom tolerancijom, naravno i sa podsmehom, ali se nije čulo ono što se danas čuje.

Kao autor Dragan Jovićević i to primećuje, navodeći svoje glumce i na „reinkarnaciju” nekih od veoma popularnih filmskih scena i likova. Recimo one iz Čalićevog „Ćao inspektore” sa Velimirom Batom Živojinovićem kao mačo inspektorom i Nikolom Simićem kao feminiziranim Mikijem i onom čuvenom replikom: „Vrati mi frizuru!” Jovićevićevo istraživanje dovelo je do neverovatnog zbira od više od 65 domaćih filmova u kojima se pojavljuju likovi čija ponašanja mogu da se podvedu pod kvir. Veliku podršku u realizaciji „Toplog filma”, čiji je nastanak započeo još 2016. godine, Jovićević je imao u producentkinji i montažerki Nataši Pavlović (ali i producentu Predragu Azdejkoviću), snimateljima Nebojši Vasiću i Aleksandru Jovanoviću, kao i Miloradu Glušici i Filipu Verkiću, koji su dali finalni autorski pečat u postprodukciji.

Jovićevićev hibridni dokumentarac je zanimljiv i zabavan za gledanje na velikom platnu, možda i izvan inostranih i domaćih festivalskih okvira…

Izvor: Politika